W czerwcu rozpoczynamy prowadzenie pierwszych obserwacji ornitologicznych na wytypowanym obszarze w ramach projektu pn.: „Poznajemy ptaki Polski i zasady bioróżnorodności, szanujemy Dzieło Stworzenia”.
Etapy przygotowania się młodych obserwatorów – Uczestników aktywnych
do prowadzenia obserwacji ornitologicznych:
I. Wyznaczenie obszaru prowadzenia regularnych obserwacji ornitologicznych, obszar wybieramy indywidualnie. Powinno się szukać miejsca ciekawego i ważnego ze względu na występowanie ptaków. Typujemy obszar średniej wielkości (np. zbiornik wodny, las) nie mniejszy niż 50 – 100 ha, lub odcinek terenu (np. rzeka, jezioro) nie krótszy jak 3 km. Teren obserwacji powinien być w miarę jednolity pod względem środowiskowym np. jezioro, bagno, stawy, fragment lasu, kompleks łąk, park, brzeg/dolina rzeki lub dużego jeziora. Należy nadać nazwę terenowi obserwacji. Może to być gotowa nazwa geograficzna (np. jez. Białe k. Wołogoszczy, gmina Dąbki), lub opisowa (np. łąki k. Skalna, gmina Pełcz, lub rzeka Orka, odcinek Ryki-Tucz).
Możliwe jest, aby uczestnicy wykonywali obserwacje w grupie, jednak za każdy wytypowany obszar odpowiada jeden uczestnik. Przykładowo, jeśli będzie kilku uczestników mieszkających blisko siebie, a terenem działania będzie dolina rzeki, to można iść w teren w kilka osób, ale dzielimy obszar na odpowiednie odcinki dla poszczególnych uczestników.
II. Przygotowanie notesu i/lub Terenowej karty obserwacji ptaków, map lub szkiców terenu.
Przede wszystkim stosujemy zasadę prowadzenia notatek terenowych w zeszytach/notesach lub na przygotowanej Terenowej karty obserwacji ptaków (do pobrania) – Załącznik 3. Uczestnik na wyprawę zabiera lornetkę, klucz do oznaczania gatunków oraz notes. Zapisujemy datę i godzinę obserwacji, warunki pogodowe, nazwę obszaru. Dalej, wpisujemy w kolejności obserwacji gatunki ptaków oraz ich liczebność. Notujemy przede wszystkim gatunki „projektowe”, czyli takie, jak wyszczególniono w karcie obserwacji. Dopiero po powrocie z terenu przeglądamy notes i wypełniamy Terenową kartę obserwacji ptaków (Załącznik 3). Notatki muszą być czytelne, wyraźne, zapisane tak, aby można je było weryfikować w razie konieczności w okresie późniejszym.
III. Prowadzenie obserwacji.
Na swoim terenie uczestnik będzie wykonywał regularne obserwacje ptaków (ornitologiczne), oraz w formie wypełnionej papierowej wersji Terenowej karty obserwacji ptaków będzie przesyłał do siedziby Fundacji. Należy się zapoznać z gatunkami ptaków, które są wymienione w karcie.
Uczestnik zapisuje wszystkie obserwacje dotyczące gatunków projektowych dzieląc je na dwie podstawowe kategorie:
- jako pary lęgowe w okresie lęgowym,
- osobniki i stada w okresie poza lęgowym.
Praktycznie znając swój obszar działania na podstawie obserwacji wpisujemy liczbę par danego gatunku, a w kryteriach lęgowości dokonujemy podziału podanej liczby par na poszczególne kryteria, np.: 25 par lęgowych, z tego 5 par gniazdowanie pewne, 10 par możliwe i 10 par Prawdopodobne.
Dalej czy to dla okresu lęgowego, czy poza nim zapisujemy ilość zaobserwowanych ptaków. Będą to pojedyncze osobniki lub występujące w stadach, np.: gęś gęgawa widzimy pojedyncze lub po kilka ptaków wpisujemy w rubryce osobnik, natomiast jeśli widzimy ptaki w stadach pow. 20 osobników wpisujemy poszczególne grupy liczące pow. 20 ptaków i potem ich sumę.
IV. Częstotliwość obserwacji to minimum dwa razy w miesiącu. Uczestnik może pojawiać się nawet 4 i więcej razy w miesiącu na swoim terenie. To na pewno podniesie jego wiedzę, skuteczność i wniesie ciekawsze dane dla projektu. Najlepiej żeby terminy były z początku i końca miesiąca, oraz żeby między wizytami było minimum 5 dni przerwy.
V. Optymalne godziny obserwacji.
W okresie lęgowym od świtu do godziny 10.oo (max do 11.oo), oraz od 17.oo do 21.oo; w okresie przelotów i zimowania prowadzimy obserwacje po prostu w ciągu dnia, pamiętając, że aktywność ptaków zależy od pogody. Unikamy zatem obserwacji w dni z opadami, mgliste, z silnym wiatrem. Oczekujemy, że czas trwania obserwacji w danym dniu, nie powinien być krótszy niż 3 godziny, oczywiście może być dłuższy co podniesie efektywność.
VI. Portal przyrodniczy AVESobserwacje.pl.
Kolejnym ważnym etapem jest zapisanie po każdym wyjściu terenowym obserwacji w postaci elektronicznej Karty obserwacji, która będzie dostępna na portalu przyrodniczym. W celu wypełnienia elektronicznej wersji uczestnik musi zalogować się na swoje konto założone na portalu. Możliwe będzie także wypełnienie elektronicznej wersji Karty obserwacji dzięki aplikacji mobilnej zsynchronizowanej z portalem przyrodniczym.
VII. Systematyczność.
Ważne jest, aby po każdym wyjściu terenowym zalogować się na swoim koncie założonym na portalu przyrodniczym projektu w celu wypełnienia elektronicznej wersji karty obserwacji. Elektroniczną kartę obserwacji można wypełnić bezpośrednio logując się na swoje konto na portalu przyrodniczym lub za pośrednictwem aplikacji mobilnej zsynchronizowanej z portalem. Dzięki logowaniu się na portalu przyrodniczym będziemy mogli monitorować aktywność uczestników.